Nawiązania do muzyki ludowej w popkulturze to przede wszystkim twórczość zespołów z przełomu wieków (Grzegorz z Ciechowa, Brathanki, Golec uOrkiestra czy Zakopower). Jednak osoby, które chcą bliżej poznać folklor w czystej postaci, powinni sprawdzić pełnoprawne zespoły ludowe. Jakie grupy oprócz słynnego „Mazowsza” i „Śląska” warto posłuchać (a także obejrzeć)? Przekonaj się o tym, czytając nasz krótki artykuł, gdzie przybliżamy także nieco mniej znane grupy folklorystyczne z różnych części Polski.
Zespoły ludowe – „Mazowsze” i „Śląsk”
Nasz przegląd zaczynamy od grup, które powstały w pierwszych latach po drugiej wojnie światowej. Centralistyczny charakter Polski Ludowej objął także twórczość, nomen omen, ludową. Z inicjatywy m.in. Tadeusza Sygietyńskiego powołano w 1948 roku Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze”. Pięć lat później Stanisław Hadyna przyczynił się do powstania Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. Wspominamy właśnie o tych założycielach, ponieważ najsłynniejsze zespoły ludowe w swoich oficjalnych nazwach uhonorowały ich zasługi.
Jakie tradycje propagowały te zespoły?
Chociaż nazwy mogłyby sugerować, że grupy wykonywały utwory i prezentowały tańce jedynie z Mazowsza i Śląska, wcale tak nie było. Zarówno jedna, jak i druga przedstawiały bowiem folklor z różnych stron Polski. Szerszy repertuar był o tyle uzasadniony, że zespoły intensywnie koncertowały także za granicą („Śląsk” wystąpił nawet w Mongolii), przybliżając tradycyjne polskie pieśni i tańce. Jeśli chcesz poznać obecną i dawną twórczość tych grup, koniecznie poszukaj filmów i płyt. Oto kilka ciekawostek na temat obecności tych zespołów ludowych w kulturze popularnej:
- Zespół „Mazowsze” wystąpił w znanych polskich filmach „Żona dla Australijczyka” oraz „Pan Tadeusz”.
- Tenorem „Mazowsza” był Stanisław Jopek (ojciec znanej piosenkarki Anny Marii Jopek).
- Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” w 2021 wraz z raperem i producentem Miuoshem wydał płytę „Pieśni współczesne”. Wśród wykonawców poszczególnych utworów znalazły się postaci ważne dla obecnej muzyki popularnej (Kora, Organek, Smolik, Igor Herbut, Ralph Kamiński, Kwiat Jabłoni, Julia Pietrucha, Marcin Wyrostek).
Jak w praktyce wygląda to połączenie tradycji z nowoczesnością? Sprawdź, a być może będzie to dla ciebie wstęp do zgłębienia tradycyjnej twórczości ludowej.
Zespoły ludowe z różnych części Polski
Zespoły ludowe to jednak przede wszystkim te, które nie zyskały może ogólnopolskiej i międzynarodowej sławy, ale kultywują tradycję na lokalnym gruncie. Nadal jednak można powiedzieć, że niektóre z nich zostały docenione. Na poparcie tej tezy wymienimy laureatów prestiżowej Nagrody im. Oskara Kolberga, która jest przyznawana za propagowanie folkloru i kultury ludowej. W XXI wieku zostali wyróżnieni nie tylko solowi artyści, lecz także zespoły. Były to m.in.:
- Dziecięco-Młodzieżowa Kapela Dudziarska z Leszna;
- Kapela Mateusza Cieliszaka z Kocudzy;
- Zespół śpiewaczy „Nadbużański Klon Zielony”;
- Kapela ludowa z Radziszowa;
- Zespół Obrzędowy „Lasowiaczki” z Baranowa Sandomierskiego;
- Zespół Pieśni i Tańca „Lublin” im. Wandy Kaniorowej;
- Zespół Regionalny „Istebna”;
- Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca „Sierakowice” z Sierakowic;
- Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca „Kyczera”;
- Zespół Śpiewaczo-Obrzędowy „Blinowianki”
- Zespół śpiewaczy „Jarzębina”.
Jakie zespoły ludowe są znane szerszej widowni?
To tylko kilkanaście z nagrodzonych grup folklorystycznych. Być może nazwa ostatniego z wymienionych na naszej liście zespołów ludowych przypomina ci o pewnym piłkarskim przeboju. „Jarzębina”, która została wyróżniona wspomnianą nagrodą w 2003 roku, zyskała ogólnopolską rozpoznawalność przed organizowanymi w Polsce i na Ukrainie piłkarskimi mistrzostwami Europy 2012. Utwór „Koko Euro Spoko” został bowiem oficjalną piosenką, która miała prowadzić do boju polską reprezentację. Na pewno kiedyś go słyszałeś!
Na koniec warto wspomnieć, że grupy folklorystyczne prowadzone są także na uczelniach (zespoły ludowe Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego także zostały wyróżnione Nagrodą im. Oskara Kolberga). Dużą rangę ma także organizowany cyklicznie Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym.
Czy jednak wiesz, że niektóre zespoły ludowe cieszą się popularnością w o wiele większym wymiarze niż lokalny? Wystarczy wspomnieć zespół Rokiczanka, którego najbardziej popularne utwory były odtwarzane w sieci kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt milionów razy! Jak widać, tradycyjna polska muzyka może być słuchana naprawdę chętnie, jeśli zostanie zaprezentowana w przystępny i atrakcyjny dla odbiorcy sposób. Zachęcamy, by się z nią zapoznać. Być może góralskie, kaszubskie, lubelskie albo kurpiowskie klimaty to coś, co przypadnie ci do gustu!
